Türkiye’deki en aktif fay hattının bulunduğu bölgeler!

Okunma Sayısı 7 6 Şubat’ta ortaya gelen Kahramanmaraş Pazarcık odaklı depremin sonrasında fay hattı sorgulamaları yapılıyor. Türkiye’de fay hattı sorgulaması bilhassa deprem kuşağı kabul edilen illerde süregelen olarak aratılmakta. Fay..

Türkiye’deki en aktif fay hattının bulunduğu bölgeler!
Yayınlanma: Güncelleme: 473 views

6 Şubat’ta ortaya gelen Kahramanmaraş Pazarcık odaklı depremin sonrasında fay hattı sorgulamaları yapılıyor. Türkiye’de fay hattı sorgulaması bilhassa deprem kuşağı kabul edilen illerde süregelen olarak aratılmakta. Fay hattı kavramı deprem dönemlerinde daha çok gündeme geliyor. Fay hattı nedir? Türkiye’de kaç adet fay hattı vardır? Türkiye fay hattı sorgulama nasıl yapılır? Aktif, diri faylar nerelerdedir? İşte fay hattına dair sık sık merak edilen başlıklar…

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)’nın resmi sitesinde fay hattı şu şekilde tanımlanmıştır:

Yer kabuğunu meydana getiren levhaların hareketleri neticesi meydana gelen gerilme ve sıkışmalar, yer kabuğunun birtakım bölümlerinde yüzyıllar süresince enerji biriktirir. Bu enerjiler vakit vakit meydana çıkar. Yer kabuğundaki bu dinamik kesimlere FAY adı verilir.

Birbirlerinin hareketini engel olan levhalar arasında sürtünme başlar. Levhaların birbirlerine sürtünmesi esnasında, büyük kaya kütlelerinin arasında kalan “fay” ismini sunduğumuz zayıf yerler zorlanırlar ve buralarda gerilme enerjisi birikir.

Zorlanma ve sürtünmenin etkisiyle kısa bir vakit içinde çok kuvvetli bir kırılma ve hareket meydana çıkar. Oluşan ilk harekete “deprem” (ana şok), kuvvetli sarsıntının etkisiyle o bölgedeki yer kabuğunun zayıf diğer kısımlarının kırılmasına da “artçı depremler” (artçı şoklar) denir.

FAY TÜRLERİ NELERDİR?

Dogrultu atımlı fay

Bu tür fay düzlemleri, yeryüzünde 90 dereceye yakın dik bir konumda olan ve yerin içine doğru hafifçe eğimlenen sadece yatay atımın meydana getirdiği yanal atımlı faylardır. Bu faylar, atımlarina öre sağ ya da sol yönlü olabilirler. Kuzey Anadolu Fayı, sağ; Doğu Anadolu Fayı ise sol yönlü doğrultu atımlı faylardır.

Normal atımlı fay

Bu tür faylarda fay düzleminin bir doğrultuındaki blok yükselirken diğer doğrultuındaki düşerek uzaklaşır. Burada hareket gene göreceli olarak gelişmektedir. Bir diğer değişle, bir blok yükselirken öteki yerinde durabilir yada bir doğrultu yerinde dururken diğer doğrultu düşebilir. Örneğin; 1970 Gediz ve 1995 Dinar depremi ile alakalı faylar bu cinsten normal atımlı faylardır.

Ters atımlı fay

Bu tür faylar da düşey atımlı faylar olup, sadece fay düzlemi süresince hareket eğim doğrultuına göre ters yönde olmakta ve bloklar birbirine göre yaklaşmaktadır. Örneğin; 1975 Lice depremi ile alakalı faylar ters atımlı faylardır.

Verev (Oblik) atımlı fay

Fay düzlemi süresince meydana çıkan hareketin hem düşey hem de yatay yönde bulunduğu faylardır.

TÜRKİYE’DE FAY HATTI HANGİ İLLERDEN GEÇİYOR?

En etkin deprem kUşaklarından birinin üstünde olan Türkiye’de; Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere 3 büyük fay hattı bulunuyor.

1.KUZEY ANADOLU FAY HATTI

Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), dünyanın en süratli hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir.

KAF sistemi, Anadolu Levhası’nın, güneyde Arap Levhası (senede 25 mm’leri bulan süratli sıkıştırma hareketi ile) ve kuzeyde (neredeyse hiç hareket etmeyen) AvrAsya Levhası’nın arasında kalması ve bu sebeple batıya doğru açılma şeklinde süratle hareket etmesi sebebiyle yüksek sismik etkinlik göstermektedir.

KAF, 1100 km uzunluğunda sağ yönlü ve doğrultu atımlı aktif fay hattıdır. Yaklaşık olarak Van Gölü’nden Saros Körfezi’ne kadar bütün kuzey Anadolu’yu keser. Tek bir faydan oluşmaz, pek çok parçadan meydana gelen fay zonudur. Fay hattında, parçalanmış-ezilmiş kayaçlar, soğuk ve sıcak su kaynakları, gölcükler, traverten oluşumları, genç volkan konilerine rastlanır.

Fayın birtakım kısımları depremler esnasında 0,5-1,5 m düşey, 1,5-4,3 m yatay atımlar yapmıştır. Genç Kuvaterner vakitından itibaren 800–1000 m yatay atım yaptığı ötelenen genç vadi yataklarından teşhis edilmiştir

2.DOĞU ANADOLU FAY HATTI

Doğu Anadolu Fay Hattı Türkiye’nin doğusunda büyük bir Kırık dır. Fay, Anadolu Levhası ve Arap Levhası arasındaki sınır süresince uzanmaktadır.

Doğu Anadolu Fay Hattı, Ölü Deniz Çatlağı’nın kuzey neticesinda Maraş Üçlü Bitişme’sinden başlayarak kuzeydoğu istikametinde işler ve Karlıova Üçlü Bitişme’sinde sona erer ki burada Kuzey Anadolu Fay Hattı ile buluşur.

3. BATI ANADOLU FAY HATTI

Batı Anadolu Fay Hattı (BAF), Anadolu’nun batısında doğu-batı uzanışlı, kuzeyden-güneye doğru sıralanan pek çok faydan meydana gelen deprem alanıdır.

Türkiye’deki depremlerin iki ana sebebi vardır. Birincisi, Atlas Okyanusu’nun ortalarındaki okyanus ortası sırtının genişlemesidir. Bu genişleme Afrika levhasını kuzeydoğu doğrultuında hareket ettirmektedir. Afrika, Akdeniz altında Anadolu Levhası ile çarpışmakta ve altına dalmaktadır. Anadolu depremselliğinin ikinci ana sebebi Kızıldeniz ortasındaki okyanus tabanı yayılmasıdır. Bu hareket Arap Levhasını kuzey doğrultuında hareket ettirmekte, Doğu Anadolu Fayında yoğun depremselliğe niçin olmaktadır[1]. Afrika Levhasının kuzey kenarındaki okyanusal kabuk bu sıkışmada Anadolu ve Ege’nin altına dalarak batmaktadır. Bu dalma esnasında Batı Anadolu’ya çekme gücü uygular. Arap Levhasının baskısıyla Kuzey Anadolu Fayı süresince batıya doğru itilen Anadolu Levhası batıda sıkışmaya sebep olur. Batı Anadolu’da GGB-KKD doğrultuında senede 15 mm/yıl genişleme oluşur. Bu vaka depremlere ve grabenlerin oluşumuna niçin olur.

TÜRKİYE’DEKİ AKTİF/DİRİ FAYLAR

Türkiye’de diri fay hattı geride bıraktığımız 24 kent bulunmaktadır: Balıkesir, Kocaeli, Bursa, Bolu, Sakarya, Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Kütahya, Eskikent, Konya, Aksaray, Tokat, Kayseri, Osmaniye, Hatay, Kahramanmaraş, Erzurum, Erzincan, Hakkari, Bingöl.

YORUMLAR (8)

YORUM YAZ

Hoş Geldiniz

Üye değilmisiniz? Kayıt Ol!

Hemen Hesabını Oluştur

Zaten bir hesabın mı var? Giriş Yap!

Şifrenizi mi Unuttunuz

Kullanıcı adınızı yada e-posta adresinizi aşağıya girdikten sonra mail adresinize yeni şifreniz gönderilecektir.

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.